هنگامیکه فراموش می شوند

دریافت هدیه اى به هم وزن قدمت معمارى سنتى جنوب بسیار زیباست حالا مى خواهد ساخت هر کجا که باشد اما واقعا مى تواند گرانترین و تأثیرگذارترین هدیه باشد، آنقدر این هدیه سنتى شادى بخش بود که قلبم براى جنوبم بى تابى مى کرد . ماکت نماى معمارى سنتى "بادگیر" و عطرى خنک و خوش بو باز هم از نماى سنتى "بادگیر" و جالب اینکه نام این رایحه ى خنک نیز "بادگیر" بود ! آنقدر شور و اشتیاق جنوبیم را به وجد درآورد واینچنین بود که گاهى دو واژهء بسیار مهم وقتى در کنار یکدیگر قرار مى گیرند یک حس قوى برخاسته از روحیهء قوى و انعطاف پذیر ، وادارت مى کند که با تمام شور و شوق ها ... اشتیاق هاى محبوس شده ، براى رسیدن به امیال فرسنگها راه و مسافت ها را مختصر دیده و انتظار ها را نادیده گرفته تا لحظه وصال را با شادى وصف ناپذیرى که از چشمان به بیرون مى ریزد احساس کنى .     

هدیهء ماکت بادگیر ساخته شده دست مردمان جنوب نبود ، و نه هم ساخته شدهء دست مردمان این سرزمین ،بلکه این ماکت دست ساخت مردمان سرزمینى است که در  حواشى آبهاى گرم خلیج فارس زندگى مى کنند . مردمان کشورهاى همجوار از قدیم الأیام خانه هاى خود را همانند خانه هاى بادیگردار بندرعباس،کنگ،قشم،لافت، وچارک و پل بنا مى کردند، بنظر من یکى از دلایل مشابهت همان مهاجرت مردمان خطه جنوب به این کشورها مى باشد .  

                                              

                                                        دو حس زیبا ...من و تاریخچه جنوبم   

به هر حال مردمان این خطه هرچند که مى دانند واژه " بادگیر" یک واژهء اصیل فارسى است اما با این واژه خاطراتی دارند که با خود به آن سوی آبها برده اند . نام و خاطرات بادگیر و شاید بتوان گفت بسیاری از رسم و رسومات کهن جنوب و حتى صنایع دستى نیز خاطراتی زیبا بوده اند که هم اکنون این خاطرات در اذهان خودشان و نسل نوینشان زنده نگه داشته شده است ٬ بنحوی که مردمان کشورهاى مجاور آنچنان به معمارى قدیم و سنتى ارج مى نهند که حتى در کنار صنایعى مانند لنج سازى ، نما سازی بادگیر جایگاه خاص خود را در هر یک از نمایشگاههاى و بازارهاى سنتى این کشورها ثبت نموده است، که از آنها بعنوان صنایع و معمارى سنتى -قومى مختص به آن کشورشان یادآور مى شوند !    

حکایت بادگیر به اینجا ختم نمى شود، حتى اکثر ساخت و سازهاى مدرن این کشورها خالى از یک لمس ٬ یک حس و یک دید معمارى سنتى نیست هر گوشه اى از آپارتمانها ، فیلاها، انگشت نگاری معمارى مدرن با تلفیقی از معماری سنتى در آن بخوبى دیده مى شود.    

                         

                                                 تلفیق معماری مدرن با معماری سنتی 

و به تازگى از خاطرات قدیم نسیم هوایی که از لابه لای پنجره ها برمی خاست عطرى خوشبو با نامى زیبا و خنک همچو "بادگیر" تولید کرده اند که گویى افتخارى بر افتخارات سنتى - ملى آنها افزوده شده است که اوخراً در بازارهاى کشورهاى مجاور به فروش مى رسد ٬ بعلاوه اینکه برای احیای این نام معماری سنتی همجنین سلسه شرکت هایى بنام "بادگیر" تأسیس نموده اند که در کارهاى خرید و فروش اثاثیه منزل آنهم بسبک اثاثیه سنتی قدیم فعالیت دارند ! 

ارج نهادن به سنتهای معماری قدیم از سوی مردمان کشورهای مجاور خلیج فارس و سعی در زنده نگه داشتن تاریخ عریق بادگیرها یا عمارتهای قدیمی بطرق مختلف در حینی که برایم بسیار جالب و قابل تحسین بود اما در مقابل دردناک نیز بود که مردمان سرزمین ما از تاریخچه بادگیرها غافلند و این معماریهای سنتی را بمعرض فراموشی قرار داده اند تا دیگران صاحب نام و تاریخ آن شوند .

گذشته از نوشته های فوق الذکر آنچه از هدیه های دریافت شده ام برایم مهمتر و جالبتر بنظر رسید خود کلمهء " بادگیر" بود که بر روى شیشه عطر ثبت شده بود، همانطور که میدانیم در حروف الفباى عربى " پ٬چ٬ژ٬گ  " اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﺣﺮف وﺟﻮد ﻧﺪارد ! نمیدانم پس این حرف "گ" در وسط حروف دیگر بادگیر چه کار مى کند ؟!

                          

                                              عطری بنام بادگیر - تولید کشور بحرین 

در اخیر ٬نماهاى مختلف بادگیر من را به یاد آثار بناهاى سنتى و قدیمى هرمزگان انداخت ، سخت در فکر فرو رفتم ، که چرا خاطرات نسیم خنک باد بادگیرها در استان ما کما کان در سابق وزیده نمی شود ؟ چرا آن تصاویر خانه هاى سنگى قدیمى با آن چندل هاى سیاه که بر سقف خانه ها قد برافراشته بودند دیگر در ذهنهای امروزی حکاکی نمی شوند ؟ چرا رنگهای جدار خانه ها و سنگ های خانه ها دیگر رنگ دستان سیمانی مردان آن دوره را ندارد ؟  چرا اگر بادگیرهایی باقی باشند باید تخریب شوند عین بادگیرهای سوزا ؟!  

اینهمه قشنگی ٬ سادگی٬ کاری از فرهنگ یک قوم ٬ هنر ظرافت کاری ٬ که در آن هویت یک قوم و ملیت آن را در بردارد چرا اینچین در معرض نسیان قرار بگیرد؟!   

                                

                                                            سادگی...در یک معماری زیبا 

امروزه ساخت و سازهای مدرن٬ جنوبم را به رنگى دیگر مبدل ساخته رنگی که هیچ تلفیقی با رنگهای آن دوران ندارد ٬ حتی تناسب و هماهنکى با این سرزمین ندارند ٬ شاید بتوان گفت که رابطه انسان با نماهاى قدیمى و الگوهاى معمارى سنتى گویا قطع شده است . اما در بین این صعود مدرن معماری خانه هاى محله هاى قدیمى همچو نخل ناخدا، سورو، اوزى ٬ خواجه عطا و ....که هویتى متبقى از دیروز را با تغییر و تحولات امروزه همچنان سخت و متعهد نگاه داشته اند٬که با الگوى معمارى سنتى جنوب هماهنگى و تناسب دارند محله هایى همچو نخل ناخدا، سورو، اوزى ...  هنوز امیدوار کننده است . 

            

                                  دیریا٬بادگیرها٬ساحل٬مردم رابطه عمیق و دیرینه جنوب